Wolność zgromadzeń jest jednym z fundamentalnych praw człowieka, więc każde jej naruszenie jest niepokojącym sygnałem. Policja i samorząd często wykorzystują pozycje siły oraz niewiedzę organizatorów. Powszechne jest uniemożliwianie zgromadzeń spontanicznych, uznaniowość w rejestracji zgromadzeń cyklicznych lub zakaz używania nagłośnienia.
Jak pokazuje nam doświadczenie, zakazy zgromadzeń nieproporcjonalnie często uderzają w grupy dyskryminowane – od 2018 kilkanaście zakazów Marszów Równości w Polsce. Znając powyższe kwestie uznano, że dotychczasowa analiza wolności zgromadzeń w Polsce jest niepełna i wymaga pogłębienia o zbadanie sytuacji poza Warszawą oraz nierównego traktowania zgromadzeń.
W ostatnich kilku latach upowszechniło się wykorzystywanie zgromadzeń publicznych jako metody nacisku na władzę przez ruchy społeczne – w zakresie praw kobiet, osób LGBTQIA, czy niezależnego sądownictwa. Tym ważniejsze jest by organizacje grup dyskryminowanych miały dostęp do tego narzędzia i nie były dalej wykluczane w korzystaniu ze swoich praw.
Monitoring będzie skupiał się na trzech zidentyfikowanych podmiotach – organizatorach zgromadzeń, samorządach oraz policji. Zbadamy praktyki i postawy policji oraz samorządów względem wolności zgromadzeń, w co najmniej sześciu miastach. Skonfrontowane one zostaną z doświadczeniami organizatorów demonstracji dotyczących praw człowieka. Ponadto zsieciujemy podmioty organizujące demonstracje.
W ramach projektu zostały zorganizowane dwa spotkania sieciujące dla grup i osób organizujących zgromadzenia publiczne.
Podczas pierwszego spotkania sieciującego w Opolu, osoby wymieniły się doświadczeniami związanymi z prawem do demonstracji – kontaktem z Policją oraz Jednostkami Samorządu Terytorialnego.
Podczas drugiego spotkania sieciującego w Krakowie, pochylono się nad praktyką stosowania Prawa o zgromadzeniach, a także nad zmianami oczekiwanymi przez osoby organizującego manifestacje. Dodatkowo przeszkolono osoby uczestniczące z zakresu monitoringu oraz obserwacji zgromadzeń publicznych.
Islandia i Norwegia cechują się jednym z najwyższych standardów wolności zgromadzeń. Współpraca z partnerami z tych krajów pomoże w opracowaniu rekomendacji do zagwarantowania prawa do demonstracji w Polsce. Badanie i monitoring pozwolą pełniej określić sytuacje naruszenia wolności zgromadzeń oraz stworzyć standardy, na rzecz których mogą rzeczniczyć lokalne organizacje pozarządowe.